مقدمه آب انبار شش بادگیر
شهر یزد، نگین کویر ایران، به واسطه معماری منحصر به فرد خود، شهرت جهانی دارد. یکی از شاخصه های این معماری، آب انبارهای متعددی است که در جای جای شهر به چشم می خورد. در میان این آب انبارها، آب انبار شش بادگیری با قامت رفیع و شش بادگیر هشت وجهی خود، از جایگاهی ویژه برخوردار است. این بنا که در دوره قاجار و به همت حاجی محمد حسین خیر ساخته شده، تنها آب انبار شش بادگیری یزد است و به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری آب انبار شش بادگیری
بادگیرها
شش بادگیر آب انبار، نماد اصلی آن هستند. ارتفاع هر بادگیر ۱۰ متر و ارتفاع مخزن ۱۲.۶ متر است. بادگیرها به صورت هشت وجهی ساخته شده اند تا از حداکثر ظرفیت بادهای یزد استفاده کنند.
مخزن
مخزن آب انبار شش بادگیری گنجایشی بیش از ۲۰۰۰ مترمکعب آب دارد. در گذشته، آب این مخزن از طریق قنات وقف آباد، مهم ترین آب جاری شهر یزد، تامین می شده است.
ورودی ها
آب انبار دو ورودی شمالی و جنوبی دارد. ورودی جنوبی با هشتی و سنگفرش آجری در میان پله های ۲۵ و ۲۶، برای مسلمانان و ورودی شمالی در قرینه ورودی جنوبی برای زردشتیان در نظر گرفته شده بود.
سایر بخش ها
راه پله آب انبار دو بخشی است. بخش سرباز آن با ۵۵ پله تا سردر آب انبار و بخش سرپوشیده آن بعد از سردر قرار گرفته است.
تزئینات
معماری زیبای بادگیرها، سردرهای ورودی و تزیینات آجری با مقرنس کاری و کاربندی های چشم نواز، از دیگر ویژگی های بارز آب انبار شش بادگیری است.
کاربری
آب انبار شش بادگیری تا چند دهه پیش مورد استفاده مردم بود. اما امروزه به عنوان یک جاذبه تاریخی و مذهبی شناخته می شود. فضای بین ورودی تا بادگیرها و گنبد آن برای برپایی چادر حسینیه استفاده می شود.
اهمیت آب انبار شش بادگیری
آب انبار شش بادگیری از جهات مختلف حائز اهمیت است
- نمونه ای منحصر به فرد از معماری یزد: این آب انبار تنها بنای شش بادگیری در یزد است و از نظر معماری، نمونه ای شاخص از بادگیرها و مخازن آب در اقلیم کویری محسوب می شود.
- جاذبه گردشگری: آب انبار شش بادگیری به دلیل معماری زیبا و فضای معنوی، به یکی از جاذبه های گردشگری محبوب یزد تبدیل شده است.
- نمادی از فرهنگ و تاریخ یزد: این آب انبار نمادی از فرهنگ و تاریخ یزد و یادگاری از دوران قاجار است.
آب انبار شش بادگیری در گذر زمان
- دوره قاجار: ساخت آب انبار توسط حاجی محمد حسین خیر
- تا چند دهه پیش: استفاده مردم از آب انبار
- امروزه: تبدیل به یک جاذبه تاریخی و مذهبی
ثبت آب انبار شش بادگیر در فهرست آثار ملی
آب انبار شش بادگیری در تاریخ ۴ فروردین ۱۳۵۷ هجری شمسی با شماره ۱۶۰۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازتاب جهانی
شهرت آب انبار شش بادگیری یزد به فراتر از مرزهای ایران نیز رسیده است. هولود، خاورشناس معروف، در دانشنامه ایرانیکا، چاپ آمریکا، از این آب انبار به عنوان نمونه ای شاخص از معماری بادگیرها در یزد یاد می کند.
اطلاعات تکمیلی آب انبار شش بادگیر
شهر : یزد
آدرس : یزد، خیابان دهم فروردین، محله تل یزد، کوچه شش بادگیر
نوع جاذبه گردشگری : تاریخی
